هر کدام از این هنرمندان کاشی کار ایرانی با سبک و سیاق خاص خود در کاشی کاری از نقوش و رنگ های متنوعی در آثارشان استفاده می کردند. مطالعه و بررسی آثار این هنرمندان، گامی مهم در جهت شناخت و درک بهتر هنر کاشیکاری ایران است.
هنر کاشی کاری در ایران سابقه ای دیرینه و پر افتخار دارد و در طول هزاران سال، هنرمندان ایرانی با خلاقیت و ظرافت خود، شاهکار های بی نظیری را خلق کرده اند. در این مقاله، به معرفی برخی از برجسته ترین هنرمندان کاشی کار ایرانی می پردازیم:
هنرمندان برجسته کاشیکاری ایران
1- هنرمندان کاشی کار دوره سلجوقی:
- ابوعبدالله محمد بن ابراهیم: وی در اواخر قرن پنجم و اوایل قرن ششم هجری قمری فعالیت میکرد و از پیشگامان هنر کاشیکاری در دوره سلجوقی بود. او با استفاده از تکنیکهای لعاب تکرنگ و معرق، آثاری زیبا و ماندگار خلق کرد. از جمله آثار مشهور او میتوان به کاشیهای مسجد جامع اصفهان، مسجد جامع اردستان و گنبد سلطانیه اشاره کرد.
- ابوالقاسم کاشانی: او نیز از هنرمندان برجسته این دوره بود و کاشیهای مسجد جامع اصفهان و مسجد جامع برزج را تزیین کرده است.
2- هنرمندان کاشی کار دوره ایلخانی:
- محمود کاشانی: او در قرن هفتم هجری قمری فعالیت میکرد و از مشهورترین کاشیکاران دوره ایلخانی بود. او با استفاده از تکنیکهای هفترنگ و معرق، آثاری ظریف و پرنقشونگار خلق کرد. از جمله آثار مشهور او میتوان به کاشیهای مسجد جامع تبریز، گنبد سلطانیه و مسجد شیخ بهایی اشاره کرد.
- محمد کاشانی: او نیز از هنرمندان برجسته این دوره بود و کاشیهای مسجد جامع سلطانیه و مسجد شیخ بهایی را تزیین کرده است.
- ابوالقاسم تبریزی: از هنرمندان برجسته این دوره است که در خلق کاشیهای نفیس گنبد سلطانیه تبریز نقش داشته است.
- محمود کلنجری: از اساتید بنام کاشیکاری معرق در این دوره است و آثاری از او در رصدخانه مراغه به یادگار مانده است.
3- هنرمندان کاشی کار دوره تیموری:
- بهاءالدین تبریزی: او در قرن نهم هجری قمری فعالیت میکرد و از بزرگترین کاشیکاران دوره تیموری بود. او با استفاده از تکنیکهای هفترنگ و معقلی، آثاری بدیع و چشمنواز خلق کرد. از جمله آثار مشهور او میتوان به کاشیهای مسجد گوهرشاد، مسجد جامع هرات و آرامگاه امیر تیمور گورکانی اشاره کرد.
- غیاثالدین جامهکوب: او نیز از هنرمندان برجسته این دوره بود و کاشیهای مسجد گوهرشاد و مسجد جامع مشهد را تزیین کرده است.
- شاه قاسم کاشیگر: استاد مسلم کاشیکاری هفترنگ در این دوره است و آثاری از او در مسجد شیخ لطفالله اصفهان، مسجد جامع عتیق کاشان و آرامگاه امیر تیمور در سمرقند به یادگار مانده است.
4- هنرمندان کاشی کار دوره صفوی:
- استاد عیسی تبریزی: او در قرن یازدهم هجری قمری فعالیت می کرد و از مشهور ترین کاشیکاران دوره صفوی بود. او با استفاده از تکنیک های هفترنگ و معرق، آثاری ظریف و پرجزییات خلق کرد. از جمله آثار مشهور او می توان به کاشی های مسجد شیخ لطفالله، مسجد امام اصفهان و مسجد جامع تبریز اشاره کرد.
- استاد رضا عباسی: او نیز از هنرمندان برجسته این دوره بود و کاشیهای مسجد شیخ لطفالله و مسجد امام اصفهان را تزیین کرده است.
5- هنرمندان کاشیکار دوره قاجار:
- استاد محمد کاشانی: او در قرن سیزدهم هجری قمری فعالیت میکرد و از مشهور ترین کاشیکاران دوره قاجار بود. او با استفاده از تکنیک های هفت رنگ و معرق، آثاری زیبا و چشم نواز خلق کرد. از جمله آثار مشهور او می توان به کاشی های مسجد امام خمینی (مسجد شاه)، مسجد سپهسالار و مسجد جامع کاشان اشاره کرد.
- استاد حاج ابراهیم کاشانی: او نیز از هنرمندان برجسته این دوره بود و کاشی های مسجد امام خمینی (مسجد شاه) و مسجد سپهسالار را تزیین کرده است.
سخن پایانی
اینها فقط تعدادی از هنرمندان کاشی کاری ایران بودند. هنرمندان دیگری نیز در طول تاریخ این هنر زیبا آثاری ماندگار از خود به یادگار گذاشته اند که هر کدام جلوهای از ذوق و خلاقیت ایرانیان را به نمایش می گذارند.
علاوه بر هنرمندان نام برده، در هر دوره تاریخی، هنرمندان گمنامی نیز در خلق آثار کاشی کاری نقش داشتهاند. این هنرمندان با تلاش و پشتکار خود، این هنر اصیل ایرانی را حفظ و احیا کرده اند و سهم بسزایی در غنا و تنوع هنر کاشی کاری ایران داشته اند.
امروزه نیز هنر کاشی کاری در ایران زنده و پویا است و هنرمندان معاصر با الهام از آثار گذشتگان، آثاری نو و بدیع خلق می کنند. این هنر زیبا نه تنها در ایران، بلکه در سراسر جهان نیز مورد توجه و تحسین قرار گرفته است و به عنوان یکی از نماد های فرهنگ و هنر ایرانی شناخته می شود.
